de wereld draait door

Dank
Bedank voor alle berichten via facebook, email, ouderwetse briefkaarten en deze website. Zelfs in the middle of nowhere zijn we goed verbonden met de rest van de wereld, en dat geeft een fijn gevoel! Uiteraard kun je ook fysiek hierheen komen J De KLM komt vanaf april drie keer per week deze kant op. Emmylou (zus van Laura) en Daniël hebben de vliegtickets voor mei al geboekt!

Moralistisch
Hieronder een greep uit onze belevenissen van de afgelopen weken. Wellicht wat langdradig en moralistisch, maar ach, dat mag ook wel eens een keer. Het is niet helemaal uit te sluiten dat dit komt door ons drastisch toegenomen (katholieke) kerkbezoek, wat hier een vrij luchtige en zelfs enerverende plechtigheid is. Mooie gospelmuziek, een voortdurend gaan en komen van kerkgangers, rinkelende telefoons en af en toe een oproep om na de mis bakstenen van de parochie van a naar b te slepen. De kerk zit wel helemaal vol, tot buiten aan toe. De intentie is belangrijker dan de vorm, zo preekte father Peter vorige week met een zwerfhond naast zijn altaar - en dat is hier in Afrika uit het leven gegrepen. Zondag gaan we weer!


Lot
Het lot brengt hier elke dag weer onverwachte dingen. Zo was ik vorige week ineens de bestuurder van de ambulance. Alle chauffeurs waren ziek of weg toen er een verzoek kwam om slachtoffers van een verkeersongeluk zo’n 60 kilomeer richting Chipata op te gaan halen. We besloten dat ik er met een verpleegkundige heen zou rijden. De ambulance is een Toyota Landcruiser (jeep) van het ziekenhuis, met als enige medische apparatuur een doos handschoenen. Deze auto is als ambulance herkenbaar te maken door de knipperlichten aan te zetten en vooral door veel te toeteren. Na bijna een uur crossen door de kuilen, hobbels en plassen in de onverharde weg werden we gebeld: we konden –inmiddels vlakbij het ongeluk- weer omdraaien. De slachtoffers bleken al naar Chipata te worden gebracht. Achteraf hoorden we dat het een gruwelijk ongeluk is geweest, waarbij een vol geladen taxibusje was betrokken. We waren blij dat we het niet hebben gezien. Er gebeuren hier heel veel van dit soort ongelukken; niet omdat er zo veel verkeer is, maar omdat er veel te hard wordt gereden. Men vertrekt doorgaans veel te laat en op veel wegen kan alleen stapvoets worden gereden. Als de weg dan eindelijk een keer verhard is, willen veel chauffeurs met ware doodsverachting de verloren tijd weer inhalen. Die doodsverachting komt denk ik omdat de mensen hier heel gelaten ‘hun lot’ ondergaan. Dat zorgt soms voor een -in onze ogen gemakkelijkere- acceptatie van ellende, armoede, ziekte en dood; tegelijkertijd veroorzaakt het ook veel van dit –in onze ogen te voorkomen- verdriet, zoals verkeersongelukken door te hard rijden. Nou weet natuurlijk niemand wanneer zijn of haar tijd gekomen is, maar als het even kan voorlopig niet – en zeker niet op een lege weg en tussen driehonderd broedkuikens. Daarom rijd ik maar het liefste zelf, zelfs met het stuur aan de rechterkant of op de motor.

Huis waar je gek wordt
Zambia erkent officieel geen internationale rijbewijzen; dus het leek mij een goed idee om een Zambiaans rijbewijs te bemachtigen. Dit bleek achteraf toch geen goed plan; voor het eerst in twee maanden heb ik dit land vervloekt. Op de dependance van de Zambiaanse Rijksdienst voor het Wegverkeer in Chipata werkt een ongeorganiseerd zootje bureaucratische, corrupte ambtenaren. Het is een huis waar je gek wordt – naar een scène uit Asterix en Obelix (http://www.youtube.com/watch?v=n9o1E222iFQ). Na een volle dag van wachten, formulieren invullen en het bespreken van steekpenningen stond ik redelijk vooraan in de rij toen de stroom uitviel – en daarmee ook de ene aftandse computer waarop het hele systeem draait. Vooralsnog heb ik de moed opgegeven; het is goedkoper om ongeveer dertig keer te worden aangehouden te worden zonder Zambiaans rijbewijs en een kleine ‘fee’ te betalen dan het verkrijgen van dit rijbewijs. En zeker minder frustrerend.

Taal
De paar woorden Tumbuka die we inmiddels kunnen worden erg gewaardeerd. Gemakkelijkste woord is ‘nkuku’, met de klemtoon op de eerste ku: ‘kip’. De meeste mensen zijn niet te beroerd om ons allerlei woorden en zinnen te leren. Zambianen zijn namelijk zeer taalgevoelige mensen. De meeste mensen kunnen tenminste één lokale taal (bijvoorbeeld het Tumbuka), minstens één lingua zambia (Bemba, Nyanja of Tonga) plus de formele taal Engels. Al deze talen worden vaak in dezelfde zin gecombineerd, afhankelijk van de taalvaardigheden van de betreffende spreker en toehoorders. Het voortdurend switchen van taal in gesprekken heeft bij Zambianen een indrukwekkende talenknobbel opgeleverd. Al deze talen zie je trouwens nooit op schrift (geschreven tekst is altijd Engels). Deze talenknobbel werkt ook met andere talen: een Zambiaanse studiegenote kon een paar jaar geleden in Nederland na een maand een indrukwekkend woordje Nederlands. Nederlands taalonderwijs: eat your heart out!

Boos
Deze week heb ik een eerste boze, schreeuwende Zambianen gezien. Dat gebeurt hier zelden en in dit geval betrof het een ruzie tussen twee vrouwen over een diefstal van een kledingstuk en suiker. De portier van het ziekenhuis moest de vermeende dader afvoeren om een fysieke afstraffing te voorkomen (politie is in zo’n geval geen issue; politie is hier niet en komt alleen tegen betaling). Boosheid wordt hier normaal gesproken niet geuit en zeker niet in het openbaar. Boosheid laat mensen ‘dichtklappen’: ze gaan weg en komen niet meer terug. Eén van de opvallendste momenten van de afgelopen Africacup was dan ook de reactie van de Zambiaanse speler toen een boze (Franse) trainer deze speler bij de zijlijn tête à tête op woeste wijze toesprak: schouders ophalen en onverstoorbaar verder gaan met voetballen. Zie http://www.daylife.com/photo/05f47G0aDz8cU?__site=daylife. Ik heb nu verschillende mensen onafhankelijk van elkaar horen beweren dat met deze blijk van onverstoorbaarheid de kiem van de overwinning is gelegd!

De wereld draait door
Mis ik Nederland? Nee, eigenlijk niet. Via internet voelen we ons goed verbonden met familie en vrienden; en dat vinden we het belangrijkste. Nieuws uit de rest van Zambia, laat staan Nederland, dringt hier niet door. Dat ligt niet alleen aan het ontbreken van kranten en televisie (inderdaad niet aanwezig), maar vooral aan mijzelf. Het is verrassend hoe weinig het Nederlandse of zelfs het internationale nieuws me na twee maanden nog interesseert. Sterker nog, het is zelfs wel fijn om niet de hele dag gebombardeerd te worden met hijgerige nieuwtjes van narcistische, zelfbenoemde Bekende Nederlanders. Ik was denk ik een beetje moe van de ‘De Wereld Draait Door’-cultuur in Nederland. Ik kijk nu en dan wel op nu.nl of op de site van de Volkskrant, maar dat is meer uit gewoonte dan dat het echt beklijft. Het simpele bestaan in ons dorpje en ziekenhuisje waar de tijd stil staat is eigenlijk al ingewikkeld genoeg. Een andere context verandert je perspectief toch behoorlijk! Samson nieuwe leider PvdA, economische recessie zet door, Brinkman uit de PVV. Tsja, lekker belangrijk. Hopen dat er morgen eieren zijn op de markt. Zelfs in Lumezi draait de wereld door.