South Luangwa en andere dingen

Safarimeligheid
Afgelopen paasweekend hebben we doorgebracht in South Luangwa National Park. Volgens de kenners één van de mooiste parken van Afrika. Dit kunnen we beamen: aan leeuwen, olifanten, zebra’s en giraffen geen gebrek. Wel moeten we toegeven dat je na een x-aantal impala’s toch denkt: ja, alweer een impala. We raken snel verwend! Onze safarimeligheid wordt vooral veroorzaakt door de Zambiaanse safarigidsen die je in de parken rondrijden. Deze behoren tot de beste van de wereld, zo staat in de boekjes. En dat klopt. Pas na jarenlang stampen van nutteloze feitjes en het instuderen van dezelfde flauwe grappen mogen zij zichzelf gids noemen. Toegegeven, ze zien alles en weten er ook veel over te vertellen. De opleiding is alleen zo grondig, dat veel sociale vaardigheden en creativiteit verloren gaan. Of je wordt alleen toegelaten tot de opleiding zonder sociale vaardigheden en creativiteit, dat kan ook. Het zijn robots temidden van al het uitbundige leven. Op een bepaald moment start het bandje: ‘African eliphant. Eats 350 kg per day. Matriarchal system. African eliphant, okay?’ Mensen die met ons op safari gaan kunnen wij moeiteloos alles vertellen: ‘male puku, only males carry horns, male puku, okay?’ Een puku is trouwens een roodbruin soort hert/antilope, waarvan ze in elk park zeggen dat ze alleen in dit park voorkomen. Om de spanning wat terug te brengen hebben we afgelopen weekend besloten om zelf maar rond te gaan rijden in het park. De Landcruiser van het ziekenhuis is niet alleen als ambulance, maar ook als safarivoertuig goed te gebruiken!

Vuvuzela in de eeuw van mijn oma
Op het internet en de mobiele telefoon na, doet ons dorp hier erg denken aan vooroorlogs Nederland. Althans, dat denken we. Het draait om overleven, om de natuur, de seizoenen en de landbouw, om het katholieke geloof, werken en de zorg voor het gezin en de grote familie. De notabelen (de pastoor en gelukkig ook de dokter) kunnen beschikken over een auto en een televisie. Je staat op als het licht wordt en gaat slapen in als het donker wordt. Af en toe koop je wat suiker bij de kruidenier. Vakanties bestaan niet en mensen met een andere huidskleur zijn een bezienswaardigheid. Het beeld wordt eigenlijk alleen verstoord door keiharde muziek die dag en nacht door Lumezi dreunt uit ‘the club’ (= drankhol). We horen nu al wekenlang het nummer ‘Vuvuzela’, te beluisteren via: http://www.youtube.com/watch?v=-e0U0O4PUDQ. Als je echt een goed gevoel wil krijgen van hoe het hier is, zet de bas dan goed open en draai het minimaal een week zonder onderbreking – behalve als de stroom uitvalt.

Denk zwart-wit
Afgelopen weekend kwamen we op safari voor het eerst in weken weer witte mensen tegen. Deze toeristen waren kennelijk net ‘ingevlogen’ en leken erg ontheemd tussen het zwarte personeel; ze waren zichtbaar blij om andere witte mensen te zien en keken ons verwachtingsvol aan. Voor ons voelde het eigenlijk precies omgekeerd. Na wekenlang tussen zwarte mensen kwamen wij ineens tussen witte mensen terecht en voelden wij ons net zo ontheemd. Het was voor iedereen een vreemde ervaring. Blijft toch een raar ding, huidskleur. Erover praten is hier trouwens geen punt. Iedereen noemt ons op straat gewoon ‘hé witte’. En onderling noemt men mensen met een iets lichtere huidskleur vrij vertaald ‘die bruine’.


It’s a men’s world
Integreren in de lokale samenleving is best lastig. Wij voelen ons heel erg welkom en we doen zelf ook echt ons best, maar echt erbij horen doe je toch niet helemaal. Je komt toch uit een andere land, bent rijker en hebt een andere huidskleur. Voor Laura is integreren als witte, vrouwelijke arts (rare combinatie natuurlijk) lastig. Vrouwen wassen, halen water, koken, zorgen voor de kinderen en zieke familie, maken schoon, gaan boodschappen doen, et cetera. Als man is het veel gemakkelijker. Veel van de mannen die werken in het ziekenhuis en op de scholen komen uit de grote stad en vervelen zich buiten werktijd kapot in Lumezi. Ik kan met deze mannen voetballen, voetbal kijken in ‘the club’, schaken, poolen, bier drinken, enzovoorts. Voel me weer een beetje student!

HIV-Aids
Aids is in Afrika nog steeds een groot probleem, al schijnt het een stuk minder erg te zijn dan in de jaren ’90. Mensen die de epidemie hier toen hebben overleefd, praten er nog met afschuw over. Dat is hier extra indrukwekkend, omdat mensen niet zo snel van hun stuk zijn. Tijdens de training in Lusaka hebben we kennis gemaakt met een aantal mensen die leven met HIV-Aids, dat vond ik toen heel erg bijzonder. Je denkt toch dat iemand ieder ogenblik kan bezwijken. Ik had het idee dat de diagnose HIV-Aids automatisch een kort leven betekende, maar ik was kennelijk weer eens blijven hangen in de nineties..Tegenwoordig is het zelfs hier in ruraal Afrika mogelijk om er redelijk oud mee te worden door de juiste medicijnen te slikken. We gaan hier inmiddels dagelijks gemerkt en ongemerkt om met mensen met HIV-Aids. Af en toe zijn mensen een dagje weg van het werk omdat ze ziek zijn, of liggen ze een paar dagen in het ziekenhuis – hopend dat de juiste medicijnen beschikbaar zijn en goed werken. We hopen met ze mee.

Sonny Crockett
Zoals op de foto’s te zien hebben we een hond. De naam komt uit Miami Vice, de serie die we de afgelopen weken op de DVD-speler weer eens hebben bekeken. Op de foto’s ziet Sonny er nog aaibaar uit met zijn blonde haren, in werkelijkheid heeft hij wat moeite met discipline. Net de echte Sonny! We proberen Sonny een grondige Afrikaans-Europese opvoeding te geven. Hij moet zich buiten zien te redden met de andere honden op het erf, maar krijgt wel luxe eten en druppels tegen vlooien. Dat was hard nodig, want toen we ‘m net kochten van Nirende de handyman (€ 1,50) was het beest ontzettend smerig. Hij is nu schoon.

Handdoeken en lifters
Op weg naar South Luangwa hebben we handdoeken gekocht. Hieraan was een tekort ontstaan na de entree van Sonny. Je kunt zo’n beest niet buiten op het beton laten slapen natuurlijk. Helaas hebben we maar kort van de handdoeken kunnen genieten; wij denken dat lifters ze uit onze auto hebben gepikt. Nou hoor ik onze moeders al zeggen: ‘neem dan ook geen lifters mee!’ Hier ligt dat gevoelsmatig toch wat gecompliceerder als je in een publiek, groot en leeg voertuig rijdt met fijne bankjes achterin, op een zo goed als lege weg in de middle of nowhere zonder taxibusjes en je ook nog eens decadent op vakantie gaat in een park waarvan de entree al meer dan een paar maandsalarissen is. Rationeel gezien is het trouwens ook wel handig om goed gestemde passagiers bij te hebben als je ergens blijft hangen in de modder (geen wegenwacht), of in het onverhoopte geval van een aanrijding (geen politie). Ter geruststelling: we nemen alleen vrouwen, kinderen en hun vracht mee en stoppen niet voor mannelijke, dronken Zambiaanse loonwerkers met machetes. Op de terugweg is niets gestolen en hebben we een paar blije lifters uit kunnen laten stappen.

Onze Monze
Eerder vertelden we al over onze hulp in de huishouding, Monze. Ze helpt ons met de was, het vegen van de stoffige vloer en het slachten van de kippen. Het is een schat van een mens, maar de communicatie is een terugkerend probleem. Ze kan beter Engels dan wij Tumbuka, maar niet veel. Complicerende factor is dat ze niet zo goed is met de dagen van de week, en met persoonlijke en bezittelijke voornaamwoorden. Een van haar standaardzinnen hebben we inmiddels door: ‘tomorrow she is coming back for washing this one for my husband’. Dit betekent: ‘later deze week (tomorrow) kom ik (she) misschien terug om de was (washing) van Geert (my husband) te strijken (this one)’.

Vliegtuig gemist
Ik mis niet veel hier in Zambia, maar wel vliegtuigen. Niet alleen om in te vliegen, maar ook om naar te kijken. Ik doe inmiddels een moord voor een mooie condensstreep, maar zelfs dat is te veel gevraagd. Vorige week hoorde ik tijdens het eten ineens een vliegtuigmotor en ben ik als een wanhopige schipbreukeling naar buiten gerend om in de verte een Cessna te zien verdwijnen; het begon toen wel echt te kriebelen… Toch maar eens kijken of we een keer naar Zuid-Afrika kunnen voor een cursus bush flying!

En wat doe jij daar eigenlijk deel III
Ama Yanda (www.amayanda.nl) is volop in bedrijf. Spread the word!